موارد طرح دعوای تایید انفساخ قرارداد
اصولا انفساخ قرارداد نیازمند اثبات در دادگاه نیست. طرفی که ذی نفع انفساخ محسوب می شود، در صورت استناد طرف دیگر به قرارداد می تواند در مقام دفاع به انفساخ استناد نماید و این امر مستلزم تقدیم دادخواست نیست. البته در صورتی که شخص به هر دلیلی بخواهد مراتب انفساخ قرارداد را نزد مراجع رسمی اثبات نموده و از آثار آن بهره مند شود، می تواند مبادرت به طرح دعوای مستقل نماید.
در نتیجه در فرض استناد به قرارداد منفسخ شده، طرف دیگر می تواند بدون طرح دعوا به انفساخ قرارداد استناد نماید و دادگاه می تواند به این ادعا رسیدگی کند.
جهات انفساخ قرارداد
همانطور که قبلا مورد اشاره قرار گرفت انفساخ قرارداد ممکن است در نتیجه قانون یا قرارداد باشد. به عبارتی متعاهدین می توانند با تراضی و توافق یکدیگر، شرط فاسخی را در قرارداد بگنجانند و از طرف دیگر قانون نیز حدوث برخی عوامل را موجب انفساخ قرارداد دانسته است.
به وسیله درج شرط فاسخ، طرفین توافق می کنند تحقق امری در خارج، انجام عمل یا ترک عملی بدون نیاز به عامل دیگری سبب انفساخ قرارداد شود. در واقع در این مورد ایجاد سبب انفساخ ارادی است اما نتیجه (انفساخ قرارداد) قهرا واقع می شود و نیازمند دخالت اراده اشخاص نیست.
لازم به تذکر است که امکان درج شرط فاسخ در کلیه قراردادها وجود ندارد و اشخاص در صورتی مجاز به قید چنین شرطی هستند که انحلال قرارداد قانونا منوط به رعایت تشریفات خاصی نباشد؛ برای مثال شرط فاسخ در عقد نکاح باطل است اما متبایعین می توانند در قرارداد بیع، شرط فاسخی را بگنجانند.
از جمله مواردی که در قانون به عنوان جهات انفساخ قرارداد در نظر گرفته شده می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
- انفساخ بیع به جهت تلف مبیع پیش از تسلیم بدون تقصیر و اهمال از سوی فروشنده
- انفساخ اجاره به جهت تلف عین مستاجره در اثناء مدت اجاره
- انفساخ مزارعه به جهت خروج زمین از قابلیت انتفاع
- انفساخ مضاربه به جهت ورشکستگی مالک، تلف کل سرمایه و سود یا ممنوع شدن تجارت مدنظر طرفین
- انفساخ کلیه عقود جایز نظیر عاریه، ودیعه و وکالت به جهت فوت یا سفه یکی از طرفین
- انفساخ وکالت به جهت بلا موضوع شدن عقد وکالت
آثار انفساخ قرارداد
انفساخ قرارداد ناظر بر آتیه است و اثر آن به گذشته سرایت نمی کند. در واقع تا زمان وقوع انفساخ، قرارداد واجد کلیه آثار خود خواهد بود و از لحظه انفساخ، قرارداد پایان می یابد.
مرجع صالح به رسیدگی به دعوای تایید انفساخ قرارداد
مدعی انفساخ قرارداد می تواند دعوای خود را در هر یک از دادگاه های محل انعقاد یا اجرای قرارداد یا محل اقامت خوانده اقامه نماید. در صورتی که قرارداد راجع به اموال غیر منقول باشد، رسیدگی به دعوا در صلاحیت دادگاه محل وقوع ملک است.
