چگونه یک قرارداد بنویسیم؟
حتما برای شما هم پیش آمده که به صورت شفاهی با فردی توافقی انجام داده‌اید، بعد از مدت‌ها آن فرد از انجام وظایف خود سربازده و شما تصمیم گرفته‌اید که از او شکایت و درخواست خسارت کنید اما پس از مراجعه به مراجع رسمی و قضایی از شما درخواست اصل یا کپی قرارداد شده است. قرارداد در واقع یک توافق مکتوب با امضا طرفین مورد توافق می‌باشد که قابلیت پیگیری امور را در مراجع قضایی میسر می‌کند. در ادامه در مورد نحوه نوشتن قرارداد و انواع آن بحث خواهیم کرد.
قرارداد چیست؟
طبق ماده 183 قانون مدنی "عقد عبارت است از اینکه یک یا چند نفر در مقابل یک یا چند نفر دیگر تعهد بر امری نمایند و مورد قبول آن‌ها باشد." به عبارتی قرارداد توافق مکتوب میان افراد برای انجام امور یا معامله کالا می‌باشد و در آن تعهدات هر یک از افراد و شرایط مورد قبول طرفین نوشته می‌شود.
تفاوت عقد و قرارداد در چیست؟
در زبان محاوره‌ای، ما عقد و قرارداد را هم معنی می‌دانیم و هر دو را به یک منظور استفاده می‌کنیم، حال اینکه در علم تخصصی حقوق، این دو کلمه با یکدیگر متفاوت هستند.
عقد: شامل توافق‌هایی می‌شود که شرایط و چگونگی آن توسط قانون مشخص شده است و به آن عقود معین می‌گویند. این عقود شامل عقد لازم، جائز، خیاری، منجز و معلق است. طبق مواد 185 و 186 قانون مدنی "عقد لازم آن است که هیچ یک از طرفین معامله حق فسخ آن را نداشته باشد مگر در موارد معینه، عقد جایز آن است که هر یک از طرفین بتواند هر وقتی بخواهد فسخ کند"
قرارداد: توافقی است که در آن شرایط توسط قانون مشخص نشده است و هر گونه شرطی تا زمانی که به جامعه عمومی آسیب نزند قابل استفاده می‌باشد. مثلا شما طبق قراردادی ملک خود را به دیگری اجاره داده‌اید و تعیین نموه‌اید که فرد باید در ازای اجاره بها، امور مربوط به کشاورزی زمین زراعتی شما را انجام دهد.
نحوه نوشتن قرارداد به چه صورت است؟
در هنگام نوشتن قرارداد لازم است تا موارد ذیل حتما ذکر شود:
1- عنوان قرارداد
در این قسمت مشخص می‌شود که قرارداد مذکور در چه زمینه‌ای است مقلا این قرارداد استخدام است یا قرارداد اجرا کار و یا قرارداد معامله ملک و ... .
2- مشخصات طرفین
باید مشخصات کامل طرفین به همراه سمت هر یک از افراد به صورت دقیق در آن ذکر شود. ذکر آدرس هر یک از افراد به صورت دقیق مورد نیاز است. در صورت تغییر آدرس هر یک از طرفین، وی باید به صورت کتبی آدس جدید را به دیگری اطلاع دهد.
3- تاریخ و شماره قرارداد
در صورتی که به صورت دقیق تاریخ قرارداد ذکر نشود، می‌تواند باعث ابطال قرارداد شود. در بعضی موارد تاریخ شروع قرارداد با تاریخ واگذاری یا عقد قرارداد ممکن است متفاوت باشد، در این صورت لازم است تا هر دو تاریخ به صورت دقیق و هم به صورت عدد و هم حروف ذکر شود.
4-مدت زمان قرارداد
این مدت، تعیین کننده زمان انجام کار و همچنین مدت زمان تعهدات قرارداد می‌باشد.
5- مبلغ دقیق قرارداد و نحوه پرداخت آن
مثلا پرداخت به صورت دوره‌ای یا بر اساس میزان حجم کار انجام شده یا در اول یا آخر کار صورت خواهد گرفت. همچنین در صورتی که پرداخت به صورت چک انجام پذیرد، لازم است تا تاریخ و شماره دقیق چک‌ها در قرارداد نوشته شود.
6- ضمانت و نحوه اخذ آن
با توجه به نوع قرارداد ضمانت می‌تواند تایید یک فرد یا چک با مبلغ خاص و یا ضمانت بانکی باشد. در هر صورت لازم است تا مشخصات تضمین و تاریخ و مبلغ آن به صورت دقیق در قرارداد ذکر شود.
7- محل دقیق معامله
در معاملات مربوط به ملک محل ملک مورد معامله نوشته می‌شود و در قراردادهای پیمانکاری محل مربوط به انجام امور محوله.
8- شرایط فسخ معامله
شرایطی که هر یک از طرفین تعیین کرده تا در صورت عدم رعایت آن توسط دیگری، امکان فسخ یک جانبه قرارداد وجود دارد، باید به صورت دقیق و کامل در قرارداد نوشته شود.
9- تعیین دقیق تعهدات طرفین
تعهداتی که هر یک از طرفین به وسیله قرارداد مذکور نسبت به دیگری بر عهده دارد باید به صورت دقیق ذکر شود. مثلا در قراردادهای استخدام نیروی انسانی، وظایف محوله به کارمند باید دقیق نوشته شود و همچنین تعهداتی که کارفرما نسبت به کارمند نیز دارد باید ذکر گردد.
10 - تعیین پیوست‌های قرارداد و ذکر دقیق تعداد بند و صفحه قرارداد
در صورتی که صفحه‌ای از قرارداد کم یا زیاد شود میتوان با استناد به این بند در پایان قرارداد، به مراجع قضایی شکایت کرد.
11- امضا تمامی صفحات توسط طرفین
تمامی صفحات قرارداد باید به امضا و تایید طرفین قرارداد برسد تا قابلیت ارائه به مراجع قضایی و رسمی داشته باشد. عدم امضا و تایید قرارداد توسط یکی از طرفین، قرارداد مذکور را باطل می‌کند.
در نظر داشته باشید در صورتی که یکی از طرفین قرارداد نماینده شرکت یا فرد خاصی باشد، گواهی نمایندگی یا وکالت آن فرد باید ضمیمه قرارداد قرار گیرد.
نکات مهم عقد قرارداد
در هنگام عقد قرارداد در میان طرفین، چند قانون و قاعده وجود دارد که باید آن‌ها را مورد توجه قرار داد. بر طبق ماده 190 قانون مدنی هر قرارداد و معامله باید دارای 4 شرط اساسی زیر باشد:
- قصد طرفین و رضای آن‌ها: در صورتی که یکی از طرفین رضایتی برای عقد قرارداد نداشته باشد آن قرارداد جایز نیست.
- اهلیت طرفین: یعنی افراد باید دارای عقل سلیم جهت معامله باشند همچنین افراد زیر 18 سال نیز امکان معامله و تنظیم قرارداد با دیگران ندارند.
- موضوع معین معامله
- مشروعیت جهت معامله
طبق ماده 214 قانون مدنی "مورد معامله باید مال یا عملی باشد که هر یک از متعاملین تعهد تسلیم یا ایفاء آن را می‌کنند" همچنین طبق ماده 216 قانون مدنی "مورد معامله باید مبهم نباشد مگر در موارد خاصه که علم اجمالی به آن کافی است." یعنی موضوع معامله باید در قرارداد به صورت واضح مشخص شده باشد و مبهم بودن آن باعث ابطال قرارداد خواهد شد.
در صورتی که شما قصد انعقاد قرارداد با افراد حقیقی را دارید حتماً تمامی مدارک مربوط به مستندات شرکت مذکور همچون آگهی تاسیس و اساسنامه شرکت را برررسی کنید و اطمینان حاصل نمایید که این شرکت اجازه فعالیت در زمینه موضوع قرارداد را دارد.
انواع قرارداد
قراردادها به چندین نوع طبقه‌بندی می‌شوند. به طور کلی قراردادها دارای 6 دسته هستند که عبارتند از:
1- قراردادهای مرتبط با نیروی انسانی
این قراردادها شامل هر گونه توافق برای به کارگیری نیروی انسانی به صورت موقت یا دائم و قراردادهای مشاوره‌ای که در آن محصولی مبادله نمی‌شود، است.
2- قراردادهای مرتبط با راه‌اندازی کسب و کار حقوقی
قراردادهای پیمانکاری که در آن یک شرکت یا طرف مسئول انجام کلیه امور محوله می‌باشد در این دسته از قراردادها قرار دارند. همچنین توافق اولیه میان سهام داران یک شرکت جهت راه اندازی کسب و کار مربوطه، جزو این دسته قراردادها قرار دارد.
3- قراردادهای مرتبط با ملک
همانطور که از نام آن پیداست شامل هر گونه قرارداد مرتبط با اجاره و یا خرید ملک که در آن فرد در ازای پرداخت مبلغی ساختمانی را در دست می‌گیرد، می‌شود.
4- قراردادهای حفاظت از دانش
این قراردادها شامل قراردادهای منع افشای اطلاعات که با کارمندان یک واحد مهم در سازمان بسته می‌شود و همچنین قراردادهای محرمانه که در بین دو فرد جهت حفاظت و جلوگیری از افشای اطلاعات مهم بسته می‌شود، است.
5- قراردادهای نمایندگی فروش
6- قراردادهای سرمایه‌گذاری
این قراردادها همچون قراردادهای فروش و واگذاری سهام، مشارکت در ساخت، اخذ وام و ... می‌باشد که بیشتر در موسسات مالی و بانک‌ها مورد استفاده است.
